30 Haziran 2017 Cuma

Finansal kiralama kavramı yerine birçok ülkede leasing kavramı kullanılmaktadır. Finansal kiralama bir yatırım malının mülkiyeti finansal kiralama şirketinde kalarak, belirlenen kiralar karşılığında kullanım hakkının kiracıya verilmesi ve sözleşmede belirlenen değer üzerinden kiracıya geçmesini sağlayan bir finansman yöntemidir. Yatırım mallarının satın alınması yerine kiralanarak kullanılmasını sağlayarak firmaların işletme sermayelerine diğer ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılması ile verimliliğin ve karlılığın artmasında önemli rol üstlenir.

Leasing'in dünyada bilinen ilk uygulamaları sümerler tarafından M.Ö 2000'li yıllarda tarım araçları kiralamasında görülmüştür. Daha sonraki Roma dönemlerinde leasing uygulamaları belirgenleşirken orta çağda arazi ve binalar da leasinge konu olmuştur.

Modern anlamı ile leasing 1930 yılında Amerika'da yaşanan krizden sonra finansman güçlüklerini aşmak amacı ile ortaya çıkmıştır. Bugünkü anlamı ile ilk leasing şirketi 1952 yılında Amerika'da kurulmuştur.

2. Dünya Savaşı sonrası yaşanan finansman güçlükleri teknolojik yapılanma ve buna bağlı işletmelerin modernizasyon ve teknoloji yenileme ihtiyaçları leasing'in yaygın olarak kullanılmaya başlamasına neden olmuştur.

1950'li yıllarda bankaların tabi olduğu kurallar gereği bankalardan kredi alamayan küçük ve orta ölçekli firmaları bankacılık sistemine zarar vermeden finansman sağlayan bir yöntem olarak batı avrupada yaygınlaşmış 1970 yılından başlayarak başta Japonya ve Güney Kore olmak üzere uzak doğu ülkelerinde geniş bir uygulama alanı bulmuştur. Gelişmekte olan ülkelerin bu yöntemle tanışması ise 1975 yılından sonra UFC önderliğinde olmuş ve 1975 - 1995 yıllarında arasında IFC 'nin uygulamada destek olduğu 36 ülkede leasing finansman tekniği özellikle KOBİ'lerin ekonomideki katma değerinin artmasında önemli bir rol üstlenmiştir.

Bu süre içinde sektörde yerini derinleştiren leasing finansman tekniği, dünyadaki gelişimini kısa vadeli adi kiralamadan bugün uygulamasının yapıldığı standart finansal kiralamaya, geri ödeme vadeleri ve işleyişi ile farklı uygulamalara, mülkiyetin devri uygulamasından bağımsız operasyonel leasing'e dönüştürülmüştür.

Leasing : Makine, araç gibi taşınır malların dışında taşınmaz mal statüsünde de değerlendirilen gayrimenkuller içinde uygulanmaktadır. İngiltere gibi bazı ülkelerde taşınmaz mal leasing'nin daha ön planda olduğu görülmektedir.

Türkiye'de finansal kiralama işlemleri 3226 sayılı kanun çerçevesinde yapılmakta olup güçlü bir finansal ilişkiye ( Kiralayan, Kiracı, Satıcı ) dayalı olarak uygulanan leasing yöntemine esası, yatırımcıya, bir malın kullanım hakkının mülkiyet hakkından ayrılarak tahsis edilmesi ve bu sayede yatırımcıyı peşin veya kısa vadeli finansman yükünden kurtarmaya dayalıdır. Türkiye'de leasing'in hukuki alt yapısı 1985 yılında çıkan bir kanun ile oluşturulmuş ve ilk leasing şirketi 1986 yılında kurulmuştur.

Finansal Kiralama ( Leasing ) İşlemleri

Leasing'in çeşitli tanımları yapılmaktadır. Türkiyede uygulandığı şekliyle leasing'in kelime anlamı "finansal kiralama" dır. Yatırımların finansmanında geleneksel olarak kullanılan öz kaynak, satıcı kredisi ve banka kredilerine alternatif olan bir finansman enstrümanıdır. Leasing, özellikle büyümekte olan şirketlerin, yatırımlarını gerçekleştirebilmek için orta ve uzun vadeli finansman ihtiyacını karşılayabilecekleri etkin bir yatırım yöntemidir.

Diğer bir tanıma göre leasing ( finansal kiralama ) : Bir yatırım malının, mülkiyeti leasing şirketinde kalmak üzere belirlenen kiralar karşılığında kullanım hakkının kiracıya verilmesi ve sözleşmede belirlenen bir değer üzerinden sözleşme süresi sonunda mülkiyetin kiracıya devredilmesidir. Bu süre boyunca malın bakımı onarımı ve sigorta primlerinin ödenmesinde kiracı sorumlu olmaktadır. Leasing, kiracının ihtiyaç duyduğu, beğenip seçtiği, pazarlığını yaptığı ve tüm teknik özelliklerini uygun gördüğü makina, ekipman, yatırım malı ve diğer malların leasing şirketi tarafından kiracının anlaştığı 3. kişilerden satın alınarak, kiracıya malın teslim edilmesini ön gören bir anlaşmadır.

Leasing şirket ( kiralayan ) : Yatırımcının ( kiracı ), kendi belirlediği satıcı firma ile fiyat ve özelliklerinde anlaştığı malı finansal kiralama sözleşmesi kapsamında peşin olarak satın alıp mutabık kalınan ve sözleşmede belirtilen vade ve bedel ile kiraya verir. Mülkiyet hakkı leasing şirketinde, kullanım hakkı da kiracı firmada kalmaktadır. Böylece ; yatırım malı kendi kendini ödereken, sözleşme süresi sonunda sembolik bir değerle ( örn 10 USD ) mülkiyeti yatırımcıya ( kiracıya ) geçecektir. Bu yatırım malının mülkiyeti leasing şirketinde kalarak, belirlenen kiralar ( taksit ) karşılığında kullanım hakkının kiracıya geçmesini sağlayan bir finansman yöntemidir.

Lesing Sisteminin İşleyişi


Mülkiyetin devri 3226 sayılı finansal kiralama kanunun gereğince gerçekleştirilir. Leasing şirketinin alım yaptığı tarihten 24 ay ( yada 48 ay ) önce mal başkasına satılamaz, devredilemez, kiralanamaz. Leasing şirketi sözleşme sonuna kadar malın sahibidir. Mülkiyet, sözleşme bitiminde önceden belirlenmiş sembolik bir bedel ile kiracıya devredilebilir.

Leasing'in Tarafları Kiracı : Leasing işlemlerinde ekipmanın kullanım hakkını sözleşme ile önceden belirlenen kira ödemeleri karşılığında satın alan taraf hukuki işlem yapmaya yetkili her türlü kişi yada kuruluş finansal kiralama işlemi yapabilir. Anonim şirketler, limited şirketler, kolektif şirketler, şahıs firmaları, kooperatifler, yabancı sermaye şirkerleri ve ortak girişimler, vakıflar, özetle tüm tüzel kişiler. Mevcut finansal kiralama kanunu gereği gerçek kişiler leasing'den yararlanamazlar.

Kiralayan : Leasing işlemine konu olan ekipmanın hukuki mülkiyetini üzerinde taşıyan ve sözleşme ile önceden belirlenen kira ödemeleri karşılığında kullanım hakkını kiracıya devreden taraf. Finansal kirala şirketlerinin kuruluş ve faaliyetlerine ilişkin yönetmeliği'ne göre, Türkiye'de leasing işlemlerini katılım bankaları, finansal kiralama (leasing) şirketleri ile yatırım ve kalkınma bankaları gerçekleştirebilirler.

Sözleşme : Kiracı ile kiralayan arasında, leasing işlemine konu olan ekipmanın kullanım hakkının kiracıya devri ve kullanım bedellerinin kiralayana geri ödenmesi ile ilgili tüm şartları kapsayan yazılı anlaşma.

Satıcı : Leasing işlemine konu olan ekipmanı temin eden üretim veya pazarlama kuruluşu.

Kira : Kiracı'nın kiralayan'a, leasing konusu ekipmanın kullanım hakkı için yaptığı ve sözleşme ile önceden belirlenen periyodik ödemeler.

Leasing Türleri

1. Yurtiçi Kiralama : İhtiyaç duyulan yatırım malının, Türkiye'den veya dünyanın herhangi bir yerinden leasing şirketi tarafından satın alınarak kiralanmasıdır. Yurtiçi kiralama sözleşmesinde iki taraf'da yurt içinde'dir.

2. Uluslararası Kiralama : Herhangi bir yatırım malının yurt dışında yerleşik bir leasing şirketi tarafından satın alınarak kiralanmasıdır. Bu tür işlemlerde Türkiye'deki leasing şirketi aracılık işlevini görmektedir.

3. Satışa Yardımcı Kiralama : Leasing şirketlerinin, pazar paylarını arttırmak amacıyla müşterilerine yeni finansman alternatifi sunmak isteyen satıcı ve üretici firmalara verdiği bir hizmettir. Satıcı firma, peşin ve vadeli satış önerilierinin yanı sıra leasing şirketinden almış olduğu kiralama opsiyonunuda müşterisine önerebilir.

Kiracı gereksinim duyduğu yatırım malını ya da ekipmanı seçer ve karar verir, kiralama şirketine başvurur, kiralama şirketi gerekli gördüğü araştırmaları yapar, leasing sözleşmesi imzalanır. Satıcı firma ile satış anlaşması (bakım ve satış sonrası hizmetler'de dahil) yapılarak ekipman kiracıya teslim edilir. Kiracı sözleşmede belirlenen şartlar ve süreyle kira öder, süre sonunda yapılan anlaşmaya bağlı olarak leasing sona erdirilir.

Leasing'e Konu Olabilecek Başlıca Mal Grupları

-Elektronik ve Optik Cihazlar
-Enerji Tesisleri
-Gayrimenkul
-Görüntü ve Ses Sistemleri
-Güvenlik Sistemleri
-Hastane / Otel / Market / Büro Donanımları
-Isıtma ve Soğutma Cihazları
-İmalat Makinaları, Takım Tezgahları
-İş ve İnşaat Makinaları
-Kara / Hava / Deniz Ulaşım Araçları
-Komple Fabrikalar
-Tarım Aletleri
-Tekstil Makinaları
-Tıbbı Cihazlar

Dr. Feridun KAYA - Uluslararası Finansman

0 yorum